आरोग्याच्या समस्या (Health Problems)
उद्देश
हया तासाच्या शेवटी, तुम्हाला शक्य होईल:
1. संगणकाच्या स्वास्थाला धोका कसा निर्माण होतो ते सांगा.
2. कार्पल टनेल सिन्ड्रोम सांगा.
3. संगणकामुळे निर्माण होणारया आरोग्याच्या समस्या सांगा.
संगणक आपल्याला बरेच उपक्रम करण्यासाठी मदत करते आणि तंत्रज्ञानातील समस्या सुध्दा सोडवतो. वरीसुध्दा, जर ते जास्त वेळ चालवले तर शारीरिक समस्या निर्माण होउ शकतात. हया सत्रात तुम्हांला संगणकाकडून हजोणारया वेगवेगळया शारीरिक समस्ये बद्दल माहिती कळेल अशा समस्यांना प्रतिबंध घालण्यासाठी सल्ले दिले जातील.
कार्पल टनेल सिंड्रोम (Carpal Tunnel Syndrome)
कार्पल टनेल सिन्ड्रोम किवा - ही मेडिकल समस्या आहे ज्यात हातातील मनगटांत आणि बोटांमध्ये गोळा येतो.
ही समस्या जेव्हा मधली नस व्यवस्थित काम करत नसेल तेंव्हा येते. सामान्यपणे, हे होण्याचे कारण म्हणजे तेथील नसेवर मनगट चालवताना खूप जास्त ताण असतो त्यामुळे त्याला हातातील कार्पल टनेल असे म्हणतात.
भटकण्याच्या वेळी हाताच्या परत परत होणारया जलद हालचालीमुळे हा सिंड्रोम होण्याची शक्यता वाढते. त्याने मनगट आणि बोटांवर थोडीशी सूज येते. त्यामुळे मनगटातील हाडांमध्ये लचक भरते, आणि दुखायला लागते.
कार्पल टनेल सिंन्ड्रोमला रोखणे (Preventing Carpal Tunnel Syndrome)
जेव्हा तुम्ही संगणकावर जास्त वेळ काम करता तेव्हा हाताचे व्यायाम करून स्वतःला कार्पेल टनेल सिंन्ड्रोम पासून वाचवू शकतात. इथे सिंन्ड्रोम पासून वाचण्यासाठी काही सल्ले दिले आहेत.
अ. जेव्हा कि-बोर्ड वापरत असता तेव्हा तुमचे शरीर आणि मनगटाची मुद्रा तटस्थ ठेवा.
ब. संगणकावर दिर्घकाळ काम असेल तर नियमीत बे्रक घ्या.
क. सहजपणे तुमचे मनगट आणि बोटांना ताण घालवण्यासाठी सैल सोडा.
ड. रिकाम्या वेळात तुमची हाताची जागा थोडी बदला.
अशी काही उपकरणे आहेत जी तुमची कार्पल टनेल सिंन्ड्रोमपासुन सुरक्षा करू शकतातः
1. ट्रॅकबाॅल
2. एरगोनाॅमिक कि-बोर्ड
ट्रॅकबाॅल (Trackball)
माउस हे सगळयात प्रसिध्द पाॅईटिंग उपकरण आहे. माउसचा दिर्घकाळ वापरसुध्दा तुमच्या हातात ताण उत्पन्न करू शकतो जो कदाचित कार्पेल टनेल सिंन्ड्रोम असू शकेल. तेथे बरयाच प्रकारचे एरगोनाॅमिक माउस उपलब्ध आहेत.
पारंपारिक माउसमध्ये, ट्रॅकबाॅल हा खाली असतो. एरगोनाॅमिक माउसमध्ये ट्रॅकबाॅल हा वरिल पृष्ठभागावर असतो इथे, तुम्ही माउसला हलवण्याशिवाय फक्त बाॅलला करसरला स्क्रिनवर सरकवण्यासाठी हलवता.
एरगोनाॅमिक कि-बोर्ड (Ergonomic Keyboards)
बाजारात असे काही कि-बोर्ड आहेत की जे तुमच्या हाताच्या दृष्टीने सुरक्षित आहेत. तेथे खास असे एरगोनाॅमिक कि-बोर्ड आहेत ते मनगटावरील ताण हलका करतात. बाजारातील बरेच एरगोनाॅमिक कि-बोर्ड हे स्प्लिट कि-बोर्ड आहेत, ज्यात अल्फान्युमेरिक कि हया विशिष्ट कोनात असतात
हे कि-बोर्ड मुख्यता करून मनगटांसाठी बनवले आहेत.
तुम्ही माउस किंवा कि-बोर्ड वापरताना तुमच्या मनगटाला आधार देण्यासाठी आणि ताण कमी करण्यासाठी स्टायरोफोम मनगटीय पॅडसुध्दा वापरू शकता. बरेच कि-बोर्ड हे मनगटीय आरामासाठीचे प्लॅस्टिकचे पॅड जोडून येतात. मनगटीय विश्रांतीचे पॅड वापरणे हे हातांच्या आधारासाठी आरामदायक आणि प्रभावशील आहे. तेथे काही घटना आहेत ज्या मनगटीय आधार वापरतात ते कार्पल टनेल सिंन्ड्रोमची लक्षणे कमी करण्यासाठी वापरतात.
अन्य समस्या (Other Problems)
कार्पल टनेल सिंन्ड्रोम शिवाय, तेथे अजून बरेच आजार आहेत जे लोकांना संगणकावर आरामात काम करू देत नाहीत. हयापैकी काही समस्या हया होउ नयेत म्हणून काही सल्ले.
मानेचे दुखणे (Neck Pain)
जे लोक संगणकावर खूप तासांसाठी बसतात त्यांना मानेचे आणि खाद्यांचे दुखणे सतावते. हयाचे कारण ते काम करताना माॅनीटरवर झूकून काम करतात. जर ते हया अवस्थेत खूप वेळ बसले, तर त्यांच्या मानेच्या आणि खाद्यांच्या मांसपेशी हया मानेतील नसांवर वाकून त्रास होतो. हेच खांद्यांच्या मांसपेशीसाठी सुध्दा जरी ते संगणकावर काम करित नसले.
मानेचे दुखणे थांबवणे (Preveting Neck Pain)
टाईपिंग करतानाची खराव अवस्था ही मानेचे आणि खांद्याचे दुखणे पैदा करू शकते. तुम्ही संगणकावर काम करताना तुमच्या बसण्याच्या अवस्थेबद्दल जागरूक असले पाहिजे. इथे काही सल्ले दिले आहेत जे मान आणि खांद्याचे दुखणे थांबवतात.
अ. तुमची मान सरळ ठेवा. तुमचे डोळे हे सुध्दा स्क्रीनवरील बिंदूकडे जो माॅनीटरच्या 2 ते 3 इंच खाली असेल. जर माॅनीटर हया उंचीपेक्षा वर किंवा खाली असेल, तर तुमची मान वर किंवा खाली असेल, त्याने मानेचे दुखणे येउ शकते. जर शक्य असेल तर खूर्ची किंवा टेबलची उंची सुधारा.
ब. तुम्ही तुमच्या मानेचे आणि खांद्यांचे स्नायू वर खाली आणि मान गोल फिरवून सैल करू शकता, प्रत्येक वेळा तीन सेकंद थांबा. की कृती बरयाच वेळा परत करा.
क. पुस्तके किंवा डाॅक्युमेंट मधून टाईप करताना, लक्षात घ्या की ते डाॅक्युमेंट होल्डर स्क्रीनच्या जवळ असेल.
ड. माॅनीटर तुमच्या समोर ठेवा, आणि डावीकडे किंवा उजवीकडे वळवू नका.
पाठीचे दुखणे (Back Pain)
जर तुमम्ही सगणकावर जास्त वेळ काम करत असाल, तर तुम्हाला तुमच्या खालील पाठीत वेदना जाणवेल हयाचे कारण की तुमचे पाठीचे स्नायू हे तुमचे शरीर सरळ ठेवण्यासाठी झगडत असतात. खूर्चीच्या चुकीच्या वापराने तुमच्या पाठत वेदना होउ शकते.
लोक जे चष्मे घालतात ते पुढे बघतात, ज्याyमुळे पाठीत वेदना होतात. जरी व्यवस्थित दिसत असले तरीसुध्दा सवयीच्या परिणामाने हे होउ शकते.
पाठीचे दुखणे थांबवणे (Preventing back Aches)
जरी तेथ पाठीच्या दुखण्यावर बरीच औषधे असली, तरी तुम्ही तुमची पाठदुखी काळजी घेउन थांबवू शकता.
अ. खात्री द्या की तुम्ही खूर्चीत नेहमी सरळ बसाल दोन्ही तळवे जमिनीला टेकलेल्या अवस्थ्ेत.
ब. खात्री की तुम्ही प्रसंगानुरूप उभे रहाल, चालाल आणि स्वतःला ताणाल.
क. आरामशीर आणि ठिक करता येण्याजोगी खूर्ची वापराल.
ड. खात्री द्या की तुमच्या वरील आणि खालील पाठिला खूर्चीचा आधार आहे.
इ. खूर्चीची उंची अशा प्रकारे योग्य करा की गुडघे वाकले जाणार नाहीत.
डोळयांवरील ताण (Eyestrain)
आयटी जगातील सर्वसामान्य समस्या डोळयांवरील ताण. संगणकाचे स्क्रिनवर जास्त वेळ बघितल्याने डोळयांवर परिणाम होतो. डोळयावरील ताणाची काही लक्षणे:
अ. लाल डोळे
ब. डोळयांमध्ये वेदना
क. अंधुक दिसणे
डोळयांवरील ताण थांबवणे (Preventing Eyestrain)
संगणकाचे स्क्रिनवर जास्त वेळ बघितल्याने डोळयांवर ताण येतो. तुम्हाला अंधूक दिसण्या पासून आणि लाल डोळयांपासून वाचण्यासाठी, तुम्हांला संगणकाचे स्क्रिनवर बघताना नियमीत बे्रक घ्यावा लागतो.
अ. प्रत्येक 15 मिनिटांनंतर तुम्ही संगणकाच्या स्क्रिन पासून 1 किवा 2 मिनिटे दूर बघितले पाहिजे, लांबचे दृष्य, खोलीच्या दुसरया बाजूला किंवा खिडकीतुन बाहेर, हे डोळयाच्या आतील स्नायूंना सैल करतात.
ब. तेथे स्क्रिनवर कोणताही प्रकाश पडू नये. चांगल्या प्रतीची प्रकाशाला मज्जाव करणारी काच घेणे चांगले असते. जर चुकीचे असे काही असेल तर डोळयांवर ताण येउ शकतो.
क. काही सेकंदासाठी तुमच्या डोळयांचा पापण्याचंी उघडझााप करा. हे अश्रूंच्या नलिका मोकळया करतात आणि डोळयांच्या पृष्ठभागावरील धूळ साफ करतात.
ड. तुमचे डोळे बद करा आणि त्यांना कडे-कडेने गोल फिरवा.
इ. तुम्ही तुमच्या माॅनीटर पासून व्यवस्थित अंतरावर बसला आहात हयाची खात्री करून घ्या.