संगणकाचा प्रकार (Kinds of computers)
संगणकाचे अनेक प्रकार आहेत. काहींचा समावेश आहे:
i) वैयक्तिक संगणक
ii) वर्कस्टेशन
iii) मेनफ्रेम
iv) सर्व्हर
v) मिनी संगणक
vi) सुपर कॉम्प्युटर
vii) एम्बेडेड सिस्टम
viii) टॅबलेट संगणक
"डेस्कटॉप कॉम्प्युटर" हे एक लहान मशीन आहे ज्यामध्ये स्क्रीन असते (जे कॉम्प्युटरचा भाग नाही) हे सामान्य टीव्हीसारखेच असते. बहुतेक लोक त्यांना डेस्कच्या वर ठेवतात, म्हणून त्या संगणकाला "डेस्कटॉप संगणक" म्हणतात.
"लॅपटॉप कॉम्प्युटर" हे असे संगणक आहेत जे तुमच्या मांडीवर बसू शकतात. हे त्यांना आसपास वाहून नेणे सोपे करते. लॅपटॉप आणि डेस्कटॉप या दोन्हींना वैयक्तिक संगणक म्हणतात, कारण एका वेळी एक व्यक्ती त्यांचा वापर संगीत प्ले करणे, वेब सर्फ करणे किंवा व्हिडिओ गेम खेळणे यासारख्या गोष्टींसाठी करते.
असे मोठे संगणक आहेत जे एकाच वेळी अनेक लोक वापरू शकतात. त्यांना "मेनफ्रेम" म्हणतात आणि हे संगणक इंटरनेट सारख्या गोष्टींना चालना देणारी सर्व कामे करतात. तुम्ही वैयक्तिक संगणकाचा अशा प्रकारे विचार करू शकता: वैयक्तिक संगणक हे तुमच्या त्वचेसारखे आहे: तुम्ही ते पाहू शकता, इतर लोक ते पाहू शकतात आणि तुमच्या त्वचेद्वारे तुम्ही हवा, पाणी, हवा आणि उर्वरित जग पाहू शकता. . मेनफ्रेम ही तुमच्या अंतर्गत अवयवांसारखी असते: तुम्ही त्यांना कधीच पाहत नाही आणि तुम्ही त्यांच्याबद्दल विचारही करत नाही, पण जर ते अचानक गायब झाले तर तुम्हाला काही मोठ्या समस्या असतील.
एम्बेडेड संगणक, ज्याला एम्बेडेड सिस्टम देखील म्हणतात, हा एक संगणक आहे जो फक्त एकच गोष्ट करतो आणि एकच गोष्ट करतो आणि सहसा ते खूप चांगले करतो. उदाहरणार्थ, अलार्म घड्याळ एक एम्बेडेड संगणक आहे: ते वेळ सांगते. तुमच्या वैयक्तिक संगणकाप्रमाणे, तुम्ही टेट्रिस खेळण्यासाठी तुमचे घड्याळ वापरू शकत नाही.
यामुळे, आम्ही म्हणतो की एम्बेडेड संगणक प्रोग्राम केले जाऊ शकत नाहीत, कारण आपण आपल्या घड्याळावर अधिक प्रोग्राम स्थापित करू शकत नाही. काही मोबाईल फोन, ऑटोमेटेड टेलर मशीन, मायक्रोवेव्ह ओव्हन, सीडी प्लेयर आणि कार एम्बेडेड कॉम्प्युटरद्वारे चालतात.
ऑल-इन-वन पीसी (All-in-one PC)
ऑल-इन-वन कॉम्प्युटर हे डेस्कटॉप कॉम्प्युटर असतात ज्यात मॉनिटर प्रमाणेच कॉम्प्युटरच्या सर्व अंतर्गत यंत्रणा असतात. Apple ने सर्व-इन-वन संगणकांची अनेक लोकप्रिय उदाहरणे बनवली आहेत, जसे की 1980 च्या मध्यातील मूळ मॅकिंटॉश आणि 1990 आणि 2000 च्या दशकाच्या उत्तरार्धातील iMac.
संगणकाचा उपयोग (Uses of computers)
घरी (At home)
- संगणकीय खेळ खेळणे
- लेखन
- गणित समस्या सोडवणे
- व्हिडिओ पहा
- संगीत आणि ऑडिओ ऐकणे
- ऑडिओ, व्हिडिओ आणि फोटो संपादन
- आवाज किंवा व्हिडिओ बनवा
- इतर लोकांशी संवाद
- इंटरनेट प्रवेश
- ऑनलाईन खरेदी
- रेखाचित्र
- ऑनलाइन बिल पेमेंट
- ऑनलाइन व्यवसाय
कामावर (At work)
- शब्द प्रक्रिया
- स्प्रेडशीट
- सादरीकरणे
- फोटो संपादन
- ई-मेल
- व्हिडिओ संपादन/प्रतिपादन/एनकोडिंग
- ऑडिओ रेकॉर्डिंग
- सिस्टम व्यवस्थापन
- वेबसाइट इमारत
- सॉफ्टवेअर विकास
कामाच्या पद्धती (Working methods)
संगणक डेटा आणि सूचना संख्या म्हणून संग्रहित करतात, कारण संगणक संख्यांसह खूप लवकर कार्य करू शकतात. हा डेटा बायनरी चिन्हे (1s आणि 0s) म्हणून संग्रहित केला जातो. संगणकाद्वारे संग्रहित केलेल्या 1 किंवा 0 च्या चिन्हाला बिट म्हणतात, जे बायनरी अंकी शब्दांमधून येते.
सूचना आणि या सूचना वापरत असलेला डेटा दर्शवण्यासाठी संगणक एकाच वेळी अनेक बिट्स वापरू शकतात. सूचनांच्या यादीला प्रोग्राम म्हणतात आणि संगणकाच्या हार्ड डिस्कवर संग्रहित केले जाते. संगणक केंद्रीय प्रक्रिया युनिट वापरून प्रोग्रामद्वारे कार्य करतात आणि ते करताना सूचना आणि डेटा संग्रहित करण्यासाठी RAM (याला रँडम ऍक्सेस मेमरी म्हणून देखील ओळखले जाते) नावाची जलद प्रणाली वापरतात. ते करताना मेमरी वापरा.
जेव्हा संगणकाला प्रोग्रामचे परिणाम नंतरसाठी संग्रहित करायचे असतात तेव्हा तो हार्ड डिस्कचा वापर करतो कारण हार्ड डिस्कवर साठवलेल्या गोष्टी संगणक बंद केल्यानंतरही लक्षात ठेवल्या जाऊ शकतात.
ऑपरेटिंग सिस्टीम संगणकाला सांगते की त्याला कोणती कामे करणे आवश्यक आहे, ही कामे कशी करावी आणि परिणाम लोकांपर्यंत कसे पोहोचवावेत. लाखो संगणक समान ऑपरेटिंग सिस्टीम वापरत असू शकतात, तर प्रत्येक संगणकाला त्याच्या वापरकर्त्याला आवश्यक असलेले स्वतःचे अनुप्रयोग प्रोग्राम असू शकतात.
समान ऑपरेटिंग सिस्टम वापरल्याने नवीन गोष्टींसाठी संगणक कसा वापरायचा हे शिकणे सोपे होते. ज्या वापरकर्त्याला काहीतरी वेगळे करण्यासाठी संगणक वापरण्याची आवश्यकता आहे तो नवीन अनुप्रयोग प्रोग्राम कसा वापरायचा हे शिकू शकतो. काही ऑपरेटिंग सिस्टममध्ये साध्या कमांड लाइन किंवा पूर्णपणे वापरकर्ता-अनुकूल GUI असू शकतात.
इंटरनेट (The Internet)
संगणक लोकांसाठी करत असलेल्या सर्वात महत्त्वाच्या नोकऱ्यांपैकी एक म्हणजे संवादामध्ये मदत करणे. लोक माहिती शेअर करण्याचा मार्ग म्हणजे संप्रेषण. संगणकांनी लोकांना विज्ञान, वैद्यक, व्यवसाय आणि शिक्षणात प्रगती करण्यास मदत केली आहे, कारण ते जगातील कोठूनही तज्ञांना एकमेकांसोबत काम करू देतात आणि माहिती सामायिक करतात. ते इतर लोकांना एकमेकांशी संवाद साधू देतात, त्यांची नोकरी जवळजवळ कुठेही करू देतात, जवळजवळ कोणत्याही गोष्टीबद्दल जाणून घेऊ शकतात किंवा एकमेकांशी त्यांची मते सामायिक करू शकतात. इंटरनेट ही अशी गोष्ट आहे जी लोकांना त्यांच्या संगणकांमध्ये संवाद साधण्याची परवानगी देते.
संगणक आणि कचरा(Computers and waste)
संगणक आता जवळजवळ नेहमीच इलेक्ट्रॉनिक उपकरण आहे. त्यात सहसा असे साहित्य असते जे फेकल्यास इलेक्ट्रॉनिक कचरा बनते. जेव्हा काही ठिकाणी नवीन संगणक खरेदी केला जातो तेव्हा कायद्यानुसार त्याच्या कचरा व्यवस्थापनाची किंमत देखील भरावी लागते. याला उत्पादन व्यवस्थापन म्हणतात.
संगणक त्वरीत अप्रचलित होऊ शकतो, वापरकर्ता चालवलेल्या प्रोग्रामवर अवलंबून असतो. बर्‍याचदा, ते दोन किंवा तीन वर्षांत फेकले जातात, कारण काही नवीन प्रोग्राम्सना अधिक शक्तिशाली संगणक आवश्यक असतो. यामुळे समस्येत भर पडते, त्यामुळे संगणकाचे रीसायकलिंग भरपूर आहे.
अनेक प्रकल्प विकसनशील देशांमध्ये कार्यरत संगणक पाठवण्याचा प्रयत्न करतात जेणेकरून ते पुन्हा वापरता येतील आणि लवकर निरुपयोगी होऊ शकत नाहीत, कारण बहुतेक लोकांना नवीन प्रोग्राम चालवण्याची आवश्यकता नाही. संगणकाचे काही भाग, जसे की हार्ड ड्राइव्हस्, सहजपणे तुटू शकतात. जेव्हा हे भाग लँडफिल्समध्ये संपतात, तेव्हा ते भूजलामध्ये शिसे सारखी विषारी रसायने टाकू शकतात.
हार्ड ड्राइव्हमध्ये क्रेडिट कार्ड क्रमांकासारखी गुप्त माहिती देखील असू शकते. हार्ड ड्राइव्ह फेकून देण्यापूर्वी ती मिटवली नसल्यास, ड्राइव्ह कार्य करत नसला तरीही ओळख चोर हार्ड ड्राइव्हवरून माहिती पुनर्प्राप्त करू शकतो आणि मागील मालकाच्या बँक खात्यातून पैसे चोरण्यासाठी त्याचा वापर करू शकतो.
मुख्य हार्डवेयर (Main hardware)
संगणक वेगवेगळ्या स्वरूपात येतात, परंतु त्यापैकी बहुतेकांची रचना समान असते.
i) सर्व संगणकांना CPU असते.
ii) सर्व संगणकांमध्ये काही प्रकारचे डेटा बस असते जे त्यांना पर्यावरणासाठी इनपुट किंवा आउटपुट गोष्टी प्राप्त करण्यास अनुमती देते.
iii) सर्व संगणकांमध्ये काही ना काही मेमरी असते. हे सहसा चिप्स (इंटिग्रेटेड सर्किट्स) असतात जे माहिती ठेवू शकतात.
iv) अनेक संगणकांमध्ये काही प्रकारचे सेन्सर असतात, जे त्यांना त्यांच्या वातावरणातून इनपुट प्राप्त करण्यास अनुमती देतात.
v) बर्‍याच संगणकांमध्ये काही प्रकारचे डिस्प्ले डिव्हाइस असते, जे त्यांना आउटपुट दर्शवू देते. त्यांच्याशी जोडलेली इतर परिधीय उपकरणे देखील असू शकतात.
संगणकामध्ये अनेक मुख्य भाग असतात. संगणकाची मानवी शरीराशी तुलना करताना, CPU हा मेंदूसारखा असतो. हे बहुतेक विचार करते आणि उर्वरित संगणकाला कसे कार्य करायचे ते सांगते. मदरबोर्डवर सीपीयू आहे, जो सांगाड्यासारखा आहे.
हे इतर भाग कोठे जातात याचा आधार प्रदान करते आणि त्यांना एकमेकांशी आणि CPU ला जोडणार्‍या नसा वाहून नेतात. मदरबोर्ड वीज पुरवठ्याशी जोडलेला आहे, जो संपूर्ण संगणकाला वीज पुरवतो. विविध ड्राइव्हस् (सीडी ड्राइव्हस्, फ्लॉपी ड्राइव्ह आणि अनेक नवीन संगणकांवर, यूएसबी फ्लॅश ड्राइव्ह) डोळे, कान आणि बोटांप्रमाणे कार्य करतात आणि संगणकाला विविध प्रकारचे स्टोरेज वाचण्याची परवानगी देतात, जसे की मनुष्य वाचू शकतो.
विविध प्रकारची पुस्तके. हार्ड ड्राइव्ह ही माणसाच्या मेमरीसारखी असते आणि संगणकावर साठवलेल्या सर्व डेटाचा मागोवा ठेवते. बहुतेक संगणकांमध्ये ध्वनी कार्ड किंवा आवाज काढण्यासाठी इतर काही मार्ग असतात, जसे की व्होकल कॉर्ड किंवा व्हॉइस बॉक्स. साउंड कार्डला जोडलेले स्पीकर्स असतात, जे तोंडासारखे असतात आणि ते कुठून आवाज येतो.
संगणकामध्ये एक ग्राफिक्स कार्ड देखील असू शकते, जे संगणकाला थ्रीडी वातावरण किंवा अधिक वास्तववादी रंगांसारखे व्हिज्युअल इफेक्ट्स तयार करण्यात मदत करते आणि अधिक शक्तिशाली ग्राफिक्स कार्ड अधिक वास्तववादी किंवा अधिक प्रगत प्रतिमा तयार करू शकतात, त्याच प्रकारे एक चांगले विहीर. प्रशिक्षित कलाकार ते करू शकतात.